สิทธิและสวัดิการผู้สูงอายุ

ปัจจุบันประเทศไทยมีผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีบริบูรณ์ขึ้นไปเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่องทุกปี ด้วยความก้าวหน้าทางการแพทย์ เศรษฐกิจ และสังคมส่งผลให้ประเทศก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ นำไปสู่การเพิ่มขึ้นของประชากรในวัยพึ่งพิง ดังนั้นสิทธิประโยชน์สําหรับผู้สูงอายุ จึงเป็นสิ่งที่จําเป็นและสําคัญอย่างมากต่อผู้สูงอายุ และเพื่อให้การดําเนินงานเกี่ยวกับการคุ้มครอง การส่งเสริม และการสนับสนุนต่อสิทธิประโยชน์ของผู้สูงอายุเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ จึงได้มีพระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 ขึ้น ซึ่งเป็นการให้บุคคลที่มีอายุเกิน 60 ปีบริบูรณ์ขึ้นไปและมีสัญชาติไทย ให้มีสิทธิได้รับการคุ้มครอง ส่งเสริม สนับสนุนในด้านต่าง ๆ ตามมาตรา 11 ดังนี้ สิทธิและสวัสดิการผู้สูงอายุ มาตรา 11 แห่งพระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546

มาตรา 11 (1) การบริการทางการแพทย์ การสาธารณสุขที่จัดไว้โดยให้ความสะดวกและรวดเร็วเป็นกรณีพิเศษ บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ

• มีช่องทางเฉพาะอำนวยความสะดวก รวดเร็ว
• มีเจ้าหน้าที่คอยให้ความช่วยเหลือแก่ผู้สูงอายุ
• จัดอุปกรณ์ให้ความสะดวกแก่ผู้สูงอายุ

  มาตรา 11 (2) การศึกษา การศาสนาและข้อมูลข่าวสารที่เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิต บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ จัดศูนย์การเรียนรู้ในชุมชนและให้มีหลักสูตรการศึกษาเกี่ยวกับผู้สูงอายุตั้งแต่การศึกษาขั้นพื้นฐานถึงขั้นอุดมศึกษาอย่างต่อเนื่องทั้งในระบบนอกระบบและตามอัธยาศัย และมีรายการต่างๆ เพื่อผู้สูงอายุ

  มาตรา 11 (3) การประกอบอาชีพหรือฝึกอาชีพที่เหมาะสม

• บริการจัดหางานที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุ
• ให้คำปรึกษาแนะนำข้อมูล
• การอบรมฝึกทักษะอาชีพตามอัธยาศัย บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ ให้ข้อมูลคำปรึกษาข่าวสารตลาดแรงงานการจัดหางานรับสมัครงานบริการข้อมูลทางอาชีพตำแหน่งว่างงานการอบรมและฝึกอาชีพโดยมีศูนย์กลางข้อมูลทางอาชีพและตำแหน่งงาน สำหรับผู้สูงอายุเป็นการเฉพาะที่สำนักงานจัดหางานทุกแห่ง

มาตรา 11 (4) การพัฒนาตนเองและการมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางสังคมการรวมกลุ่มในลักษณะเครือข่ายหรือชุมชน บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ การส่งเสริมและสนับสนุนกลุ่มหรือชมรมผู้สูงอายุให้มีส่วนร่วมในกิจกรรมทางสังคมภายในชุมชนและ/หรือระหว่างชุมชนและส่งเสริมการใช้ศักยภาพผู้สูงอายุ โดยเพิ่มการจัดกิจกรรมทางกีฬานันทนาการ และการถ่ายทอดภูมิปัญญา

มาตรา 11 (5) การอำนวยความสะดวกและความปลอดภัยในอาคาร สถานที่ ยานพาหนะหรือบริการสาธารณะอื่นๆ บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ

• การจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ
• การดูแลช่วยเหลือจากเจ้าหน้าที่
• การบริการสะดวก รวดเร็ว ปลอดภัย
• การจัดพาหนะอำนวยความสะดวกสำหรับผู้สูงอายุ

           มาตรา 11 (6) การช่วยเหลือด้านค่าโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ

• ขสมก. ผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป จะได้รับส่วนลดจากองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ สำหรับค่าโดยสารครึ่งราคา โดยแสดงบัตรประชาชนทุกครั้งที่ใช้บริการ
• รถไฟฟ้า BTS ผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป สามารถซื้อบัตร แรบบิทสำหรับผู้สูงอายุได้ ซึ่งจะมีสิทธิประโยชน์ลดราคาโดยสารรถไฟฟ้า
• รถไฟ ผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป จะได้รับสิทธิโดยสารครึ่งราคา สามารถซื้อตั๋วโดยสารที่สถานีรถไฟทั่วประเทศ ระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน – 30  กันยายน ของทุกปี
• รถไฟใต้ดิน MRT ผู้สูงอายุสามารถขึ้น MRT โดยได้รับส่วนลด 50% ของค่าโดยสารปกติในทุกเส้นทาง สำหรับผู้สูงอายุที่มีอายุ ตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป สามารถซื้อบัตรผู้สูงอายุได้ โดยจะต้องออกบัตรขั้นต่ำครั้งแรกราคา 180 บาท (ประกอบด้วย มูลค่าการเดินทาง 100 บาท ค่ามัดจำบัตร 50 บาท และค่าธรรมเนียม การออกบัตร 30 บาท)
• รถไฟฟ้าแอร์พอร์ตเรลลิงก์ ผู้สูงอายุ 60 ปีบริบูรณ์ขึ้นไป ที่ถือบัตร Senior Citizen Smart Pass จะได้รับส่วนลดค่าโดยสาร 50% จากราคาปกติ 15 – 45 บาท
• รถทัวร์ (บขส.) ผู้สูงอายุจะได้รับส่วนลด 50% ของราคาค่าโดยสาร (ลดเฉพาะค่าโดยสารไม่ลดค่าธรรมเนียม) ที่ใช้บริการรถโดยสารประจำทางหมวด 2 และหมวด 3 เฉพาะรถโดยสาร ของ บขส.เท่านั้น โดยผู้สูงอายุจะต้องแสดงบัตรประจำตัวต่อพนักงานจำหน่ายตั๋วเพื่อรับสิทธิ
• เครื่องบิน บางกอกแอร์เวย์ส ผู้สูงอายุจะได้รับส่วนลด 10% จากราคาบัตรโดยสารราคาปกติ สำหรับทุกเส้นทางบินทั้งภายในและระหว่างประเทศได้เลย โดยไม่ต้องรอโปรโมชั่น นอกจากนี้ ยังสะดวกสบายขึ้นไปอีก ด้วยการขอรับเก้าอี้รถเข็ญแบบฟรี เพียงแค่แจ้งล่วงหน้า 24 ชั่วโมงก่อนวันที่ออกเดินทาง การบินไทย ลดหย่อนค่าโดยสารเครื่องบินในเส้นทางบินภายในประเทศ ร้อยละ 15 ชั้นธุรกิจ ร้อยละ 35 ของอัตราค่าโดยสารปกติในชั้นประหยัด สำหรับการเดินทางวันจันทร์ -พฤหัสบดี และร้อยละ 30 ของอัตราค่าโตยสารปกติในชั้นประหยัด สำหรับการเดินทางวันศุกร์- อาทิตย์ (เที่ยวบินการบิน ไทย TG 3 DIGITS ONLY)
• เรือ กรมเจ้าท่าได้ลดหย่อนค่าโดยสารครึ่งราคาสำหรับผู้สูงอายุ ผู้มีอายุเกิน 60 ปีขึ้นไป สำหรับเรือประจำทางในแม่น้ำเจ้าพระยา ทั้งเรือด่วนเจ้าพระยา เรือในคลองแสนแสบ และเรือข้ามฟาก เพียงแสตงบัตรสิทธิที่กรมเจ้าท่าออกให้ ผู้สนใจสามารถทำบัตรได้ที่สำนักมาตรฐานทะเบียนเรือ

     มาตรา 11 (7) การยกเว้นค่าเข้าชมสถานที่ของรัฐ บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ การยกเว้นค่าเข้าชมสถานที่ของรัฐ เช่น อุทยานแห่งชาติ อุทยานประวัติศาสตร์ พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ สวนสัตว์ สถานที่ท่องเที่ยวในความรับผิดชอบขององค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ และองค์การสวนพฤกษศาสตร์ เป็นต้น

   มาตรา 11 (8) ด้านการช่วยเหลือผู้สูงอายุซึ่งได้รับอันตรายจากการถูกทารุณกรรม หรือถูกแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบด้วยกฎหมายหรือถูกทอดทิ้ง บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ

• การให้คำแนะนำ ปรึกษา และให้ความช่วยเหลือ
• กรณีผู้สูงอายุที่ถูกทารุณกรรม แสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบ ด้วยกฎหมาย และถูกทอดทิ้ง จะได้รับการช่วยเหลือตามประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมแล ความมั่นคงของมนุษย์ เรื่อง กำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการคุ้มครอง การส่งเสริมและการสนับสนุน การช่วยเหลือผู้สูงอายุซึ่งได้รับอันตรายจากการถูกทารุณกรรม หรือถูกแสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบด้วยกฏหมาย หรือถูกทอดทิ้ง และการให้คำแนะนำ ปรึกษา ดำเนินการอื่นที่เกี่ยวข้องในทางการแก้ไขปัญหาครอบครัว โดยช่วยเหลือเป็นเงินได้ตามความจำเป็น และเหมาะสม ครั้งละ ไม่เกิน 500 บาท

   มาตรา 11 (9) ด้านการให้คำแนะนำปรึกษา ดำเนินการอื่นที่เกี่ยวข้องในทางคดี บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ

• การให้คำแนะนำ ปรึกษา และให้ความช่วยเหลือ
• กรณีผู้สูงอายุที่ถูกทารุณกรรม แสวงหาผลประโยชน์ โดยมิชอบด้วยกฎหมาย และถูกทอดทิ้งจะได้รับการช่วยเหลือตามประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เรื่อง กำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการคุ้มครองการส่งเสริม และการสนับสนุน การช่วยเหลือผู้สูงอายุ ซึ่งได้รับอันตรายจากการถูกทารุณกรรม หรือถูกแสวงหาผลประโยชน์ โดยมิชอบด้วยกฎหมาย หรือถูกทอดทิ้ง และการให้คำแนะนำ ปรึกษา ดำเนินการอื่นที่เกี่ยวข้องในทางการแก้ไขปัญหา ครอบครัว

มาตรา 11 (10) การจัดที่พักอาศัย อาหารและเครื่องนุ่งห่มให้ตามความจำเป็นอย่างทั่วถึง บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ กรณีผู้สูงอายุที่เดือดร้อนจะได้รับการช่วยเหลือตามประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เรื่องกำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการคุ้มครองการส่งเสริม และการสนับสนุน การจัดที่พักอาศัย อาหารและเครื่องนุ่งห่มให้ผู้สูงอายุตามความจำเป็นอย่างทั่วถึง โดยช่วยเหลือตามความจำเป็นและเหมาะสม ไม่เกินวงเงินครั้งละ 2,000 บาท และจะช่วยได้ไม่เกิน 3 ครั้ง ต่อคนต่อปี

1   มาตรา 11 (11) การสงเคราะห์เบี้ยยังชีพเป็นรายเดือนอย่างทั่วถึงและเป็นธรรม บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุที่มีคุณสมบัติตามเกณฑ์ สัญชาติไทย ไม่เป็นผู้ได้รับสวัสดิการหรือสิทธิประโยชน์อื่นใดจากหน่วยงานของรัฐรัฐวิสาหกิจ หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ที่ได้จัดให้อย่างเป็นประจำ จะได้รับการช่วยเหลือเงินเบี้ยยังชีพ เป็นรายเดือนตลอตชีวิต โดยแบ่งตามช่วงอายุแบบขั้นบันได ดังนี้

• อายุ 60-69    ได้รับเดือนละ 600   บาท
• อายุ 70-79    ได้รับเดือนละ 700   บาท
• อายุ 80-89    ได้รับเดือนละ 800   บาท
• อายุ 90 ปีขึ้นไป ได้รับเดือนละ 1,000 บาท

มาตรา 11 (12) การสงเคราะห์ในการจัดการศพตามประเพณี บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุที่มีคุณสมบัติตามเกณฑ์ (1) มีอายุเกินหกสิบปีบริบูรณ์ขึ้นไป (2) มีสัญชาติไทย (3) อยู่ในครอบครัวที่ยากจนตามข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน(จปฐ) กรมการพัฒนาชุมชนกระทรวงมหาดไทย หรือกรุงเทพมหานคร หรือเมืองพัทยา (4) ไม่มีญาติ หรือมีญาติแต่มีฐานะยากจนไม่สามารถจัดการศพตามประเพณีได้ กรณีที่ผู้สูงอายุยากจนและไม่ได้รับการสำรวจ ข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน (จปฐ) กรมการพัฒนาชุมชนกระทรวงมหาดไทย หรือกรุงเทพมหานคร หรือเมืองพัทยา ต้องให้นายกเทศมนตรี หรือนายกองค์การบริหารส่วนตำบล หรือกำนัน หรือผู้ใหญ่บ้าน หรือประธานชุมชน หรือผู้อำนวยการสำนักงานเขต หรือนายอำเภอ หรือนายกเมืองพัทยา เป็นผู้ออกหนังสือรับรอง โดยยื่นคำขอภายใน 30 วันนับตั้งแต่วันที่ออกใบมรณบัตร หากผ่านคุณสมบัติจะได้รับการ ช่วยเหลือรายละ 2,000 บาท

มาตรา 11 (13) การอื่นตามที่กรรมการระกาศกำหนด

• การจัดบริการเพื่ออำนวยความสะดวกด้านพิพิธภัณฑ์ โบราณสถาน หอจดหมายเหตุแห่งชาติ และการจัดกิจกรรมด้านศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรม
• การจัดบริการสถานที่ท่องเที่ยว การจัดกิจกรรมกีฬาและนันทนาการ
• การประชาสัมพันธ์ให้ทราบเกี่ยวกับสิทธิที่ได้รับ

บริการที่จัดไว้ตามสิทธิผู้สูงอายุ การจัดบริการเพื่ออำนวยความสะดวกด้านพิพิธภัณฑ์โบราณสถาน หอจดหมายเหตุแห่งชาติ และการจัดกิจกรรมด้านศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรม ตามที่คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติประกาศกำหนด

• จัดบริการโดยตรงสำหรับผู้สูงอายุ เช่น ลิฟต์ พื้นเรียบราวบันได ทางลาด ราวจับในห้องน้ำ
• จัดเจ้าหน้าที่อำนวยความสะดวกและปลอดภัยสำหรับผู้สูงอายุ
• จัดบริการรถเข็น

การจัดบริการสถานที่ท่องเที่ยว การจัดกิจกรรมกีฬาและนันทนาการ ตามที่คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติประกาศกำหนด

• ด้านการท่องที่ยว การจัดกิจกรรมโครงการนันทนาการสำหรับผู้สูงอายุ เช่น นันทนาการสัญจรผู้สูงอายุรื่นรมย์ (ไหว้พระ 9 วัด)
• ด้านกีฬาและนันทนาการ เช่น การบริการตรวจสุขภาพ ทดสอบสรรถภาพทางร่างกาย ใช้บริการในสนามกีฬา สวนสุขภาพ ลานกีฬาแอโรบิค สนามเปตอง ห้องออกกำลังกาย การเข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ เช่น การแข่งขันกีฬา การลีลาส และการรับสมัครเป็นสมาชิกชมรมศุภชลาสัย